Η Αγία Ευφηµία η Μεγαλοµάρτυς τιµάται στις 11 Ιουλίου και στις 16 Σεπτεµβρίου. Οι ηµεροµηνίες εορτής της Αγίας είναι σταθερές.
Λίαν εὔφρανας τούς Ὀρθοδόξους καί κατήσχυνας τούς κακοδόξους, Εὐφηµία, Χριστοῦ καλλιπάρθενε. Τῆς γάρ Τετάρτης Συνόδου ἔκυρωσας, ἅ οἱ Πατέρες καλῶς ἐδογµάτισαν. Μάρτυς ἔνδοξε, Χριστόν τόν Θεό ἱκέτευε, δωρήσασθαι ἠµίν τό µέγα ἔλεος.
Η γενναίοψυχη Μεγαλοµάρτυς του Χριστού Ευφηµία έζησε και µαρτύρησε επί του αυτοκράτορα Διοκλητιανού, πού βασίλεψε από το 284 µέχρι 305 µ.Χ. Η Ευφηµία καταγόταν από την Χαλκηδόνα. Ο πατέρας της ονοµαζόταν Φιλόφρων. Ήταν πολύ πλούσιος και κατείχε το αξίωµα του Συγκλητικού. Η µητέρα της, η Θεοδοσιανή, ήταν γυναίκα µε πίστη χριστιανική.
Θαυµαστή οµολογία των Χριστιανών
Στα µέρη της Ανατολής, πού ζούσε η µακαρία Ευφηµία, ηγεµόνας ήταν ο Πρίσκος. Όταν έφτασε η γιορτή του ειδωλολατρικού θεού Άρη, στείλανε οι άρχοντες, παντού, σ' όλη την επαρχία της Χαλκηδόνος αυστηρά γράµµατα και διατάγµατα και κήρυκες µε εντολές. Καλούσαν όλους µικρούς και µεγάλους, θέλοντας και µη να πάνε στη γιορτή του Άρεως. Η Ευφηµία ήταν αρχηγός σε µια οµάδα και συντροφιά Χριστιανών. Όταν έγινε η γιορτή συλλάβανε πολλά πλήθη των Χριστιανών. Μεταξύ αυτών συνέλαβε και την Ευφηµία, µε τους συντρόφους της. Ο ηγεµόνας αφού πρώτα τους µίλησε µε υποκριτική πραότητα και αφού οι χριστιανοί επέµεναν να οµολογούν την πίστη τους έδωσε διαταγή να τους δέρνουν αλύπητα επί είκοσι µέρες. Μετά την εικοστή ηµέρα οι µάρτυρες έλαµπαν µαζί έλαµπε και η Ευφηµία. Ο ηγεµόνας αφού είδε ότι δεν αλλάζουν έδωσε διαταγή να τους δείρουν.
Ο ξυλοδαρµός ήταν τόσος πολύς και βάναυσος, πού οι υπηρέτες από τον πολύ κόπο, έπεσαν εξαντληµένοι κάτω στη γη. Ο Θεός όµως δόξασε τους δούλους του. Παρά τους πόνους, τους δυνάµωνε και έλαµπαν έτσι τα πρόσωπά τους από χαρά.
Η Αγία στο µαρτύριο του τροχού.
Την Αγία την κάλεσε κοντά του και της υποσχόταν πολλά, θαρρούσε ο ανόητος πώς θα την πλανέψει. Όµως η Αγία επέµενε στην πίστη της. Αµέσως τότε ο τύραννος διατάσσει να την βάλουν στον τροχό. Συντρίβονταν όλα τα κόκκαλα της Αγίας, εξαρθρώνονταν οι αρθρώσεις της. Το σώµα; της κατακόβεται και το αίµα τρέχει. Οι πόνοι είναι φοβεροί. Ο νους της όµως και η αγάπη της, όλη η ύπαρξη της είναι προσηλωµένη στο Χριστό. — Χριστέ µου, έλεγε, η πηγή της ζωής, πού σώζεις όσους ελπίζουν σε Σένα, βοήθησε και µένα τώρα. Ας το µάθουν όλοι, ότι Συ Είσαι Θεός µόνος και ότι δεν θα πλησιάσει κανένα κακό, ούτε µάστιγα στο σκήνωµα εκείνων, πού προστρέχουν σε Σένα.
Ο Θεός απάντησε στην προσευχή της, διότι αµέσως ήλθε µια αόρατος δύναµις εξ Ουρανού και σε µια στιγµή την έλυσε από τον τροχό. Αλλά και το σώµα της το γιάτρεψε τελείως, ώστε δεν φαινόταν το παραµικρό σηµάδι από τις πληγές. Οι δήµιοι υστέρα από αυτό φοβήθηκαν, τα έχασαν και σταµάτησαν το θλιβερό έργο τους. Η Μάρτυς βγήκε τότε από τον τροχό και περιπατούσε υγιέστατη και αβλαβής. Ήταν πολύ πιο ωραίο το πρόσωπο της από πριν. Ένα θειο φως έλουζε το πρόσωπο της.
Στην κάµινο του πυρός
Ο τύραννος τυφλωµένος από τον εγωισµό του, όχι µόνο δεν πίστεψε στην θεϊκή δύναµη, αλλά διέταξε να ρίξουν την Αγία µέσα στην φωτιά της καµίνου. Αλλά τότε οι προϊστάµενοι των δηµίων Σωσθένης και Βίκτωρ ήλθαν στον Πρίσκο και του είπαν: - Εµείς, όπως βλέπεις και µόνος σου, είµαστε πρόθυµοι να εκτελέσουµε τις διαταγές σου, αλλά εδώ δεν απορούµε. Δεν µπορούµε να αγγίξουµε το σώµα της παρθένου, διότι βλέπουµε δίπλα της κάτι φοβερούς άνδρες να στέκονται, πού µας φοβερίζουν και είναι έτοιµοι να σκορπίζουν την φωτιά κατ' επάνω µας, για να την προφυλάξουν και να την προστατέψουν. Με αυτά, πού βλέπουµε, πιστεύουµε και ηµείς, ότι ο Θεός της Ευφηµίας ο Χριστός είναι Θεός αληθινός. Ο Πρίσκος µόλις τ' άκουσε αυτά τα έχασε. Αµέσως έπειτα διέταξε να τους φυλακίσουν και τους δυο για παράβαση διαταγής και εκδήλωση αναγνωρίσεως του Χριστού. Ο Σωσθένης και ο Βίκτωρ την επόµενη µέρα µαρτύρησαν για την πίστη τους στον Χριστό. Εν τω µεταξύ ο ηγεµόνας διέταξε δύο κακοπροαίρετους να ρίξουν την Αγία µέσα στην φλεγόµενη κάµινο. Πέταξαν λοιπόν τότε εκείνοι την Αγία µέσα στην φωτιά της καµίνου. Η φλόγα όµως φούντωσε, ξεχύθηκε γύρω από την κάµινο µε ορµή και κατέκαψε εκείνους, πού έριξαν µέσα την Αγία. Όταν η φλόγα µαράθηκε και οι υπηρέτες σκορπίσθηκαν από την θεϊκή τιµωρία, η Αγία βγήκε από την κάµινο τελείως αβλαβής.
Της ξύνουν τις σάρκες και την ρίχνουν στα θηρία
Την άλλη ηµέρα ο τύραννος διέταξε να φέρουν την Αγία από την φυλακή. Η Αγία επέµενε στην Χριστιανική της πίστη και τότε φούντωσε ο τύραννος από το θυµό του και διέταξε να της ξύσουν τις σάρκες µε µυτερές πέτρες και σίδερα αιχµηρά. Οι δήµιοι κουράστηκαν, αλλά η Μάρτυς και πάλι φαίνονταν ακµαία και αβλαβής. Τότε διέταξε και κατασκεύασαν στη µέση του σταδίου µια δεξαµενή µεγάλη. Την γέµισαν νερό και έβαλαν µέσα σ' αυτή σαρκοβόρα θηρία της θαλάσσης. Κατόπιν διέταξε να ρίξουν και την Αγία µέσα. Έπειτα προσευχήθηκε η µάρτυς Ευφηµία. Έκαµε έπειτα τον σταυρό της και µε σταθερότητα και θάρρος µπήκε στο νερό. Τα θηρία εκείνα, όρµησαν µεν εναντίον της, αλλά µόλις πλησίασαν στο µαρτυρικό σώµα της, σταµάτησαν. Έβαλαν την ράχη τους και βαστούσαν επάνω τους την Αγία, λες και φοβόνταν µήπως πάθη κανένα κακό µέσα στα νερά.Βλέποντας αυτά τα παράδοξα και εκπληκτικά ο Πρίσκος, απορούσε και θαύµαζε µέσα του. Αγωνιούσε αλλά δεν τον άφηνε ο τυφλός εγωισµός.
Τις λαλήσει τας δυναστείας σου, Κύριε
Έπειτα από αυτά ετοίµασαν ένα λάκκο στρωµένο µε µικρά µυτερά σουβλιά και από πάνω τα είχανε σκεπασµένα µε λίγο χώµα. Η Αγία πέρασε πάνω από αυτά, χωρίς να πάθη τίποτε απολύτως. Μερικοί από το περιβάλλον του ηγεµόνα επεχείρησαν και αυτοί να περάσουν. Παραµέρισε όµως το λίγο χώµα. Έπεσαν επάνω στα κοφτερά όργανα, κατακόπηκαν και αµέσως πέθαναν. Η Αγία τότε ευχαρίστησε τον Σωτήρα της και έλεγε : - Τίς λαλήσει τάς δυναστείας σου, ἡ ἀκουστᾶς ποιήσει πάσας τάς αἰνέσεις σου, Κύριε, διότι ἐφύλαξες ἀβλαβῆ τήν δούλη σου ἀπό πληγᾶς καί µάστιγας, ἀπό πῦρ καί θηρία, ἀπό ὕδωρ καί τροχούς καί λάκκον. Καί τώρα, Δέσποτα, πολυέλεε, ρύσαι τήν ψυχήν µου ἐκ χειρός τοῦ ἐξ ἀρχῆς πολεµίου τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως. Ἁµαρτίας νεότητάς µου καί ἄγνοιάς µου µή µνησθεῖς, ἀλλά καθάρισον πάντα µολυσµόν σαρκός καί πνεύµατος µέ τάς σταγόνας τῶν αἱµάτων µου, οἱ ὅποιες διά Σέ χύθηκαν, διότι Σύ εἶσαι ἡ κάθαρσις, ὁ ἁγιασµός καί ὁ φωτισµός τῶν δούλων σου.
Το ένδοξο τέλος της Μάρτυρος
Ο Πρίσκος όµως έµενε και πάλιν τυφλός µπροστά στις θαυµατουργίες. Δεν άνοιγαν δυστυχώς τα µάτια του να δη την αλήθεια. Και τούτο, διότι ήταν κακοπροαίρετος. Γι' αυτό έφερε και πάλι στο στάδιο την Αγία και την διέταξε ν' αγωνιστεί µε τα θηρία. Η Αγία όµως στενοχωριόταν γιατί δεν αναχωρούσε το συντοµότερο για τον ποθούµενο της Νυµφίο Χριστό, στην αληθινή και παντοτινή ζωή και ευφροσύνη. Γι αυτό προσευχήθηκε και ζήτησε από τον Κύριο να παραλάβει την ψυχή της. Έτσι, λοιπόν, καθώς προσευχόταν η καλλιπάρθενος Μάρτυς, οι τύραννοι άφησαν να ορµήσουν κατ' επάνω της τέσσερα λιοντάρια και τρεις αρκούδες. Τα θηρία πλησίασαν και φιλούσαν µε πολλή ευλάβεια, σαν να ήταν άνθρωποι, τα πόδια της Αγίας. Μία όµως άρκτος δάγκωσε ένα µέρος από το σώµα της Αγίας. Πληγή ή σηµάδι δεν έκαµε κανένα στο σώµα της Αγίας. Αυτό όµως έγινε αφορµή να υπάγει η Μάρτυς Ευφηµία προς τον ποθούµενο Νυµφίο της Χριστό. Ήταν η 16η του µηνός Σεπτεµβρίου του έτους 303 µ.Χ. Ο Θεός δόξασε την έξοδο της εκ του κόσµου τούτου, διότι ακούστηκε φωνή από τον Ουρανό πού έλεγε: «Ἀνελθε πρός τόν στεφανοδότην ἡ τόν καλόν ἀγώνα ἀγωνισαµένη καί τόν δρόµον ἤδη τελέσασα, διά νά λάβης τούς µισθούς καί τάς ἀµοιβάς τῶν κόπων σου...» Συγχρόνως δε µε την φωνή έγινε και µεγάλος σεισµός, πού έσεισε την πόλη. Όλοι οι κάτοικοι φοβήθηκαν και έφευγαν έξω. Τότε βρήκαν την ευκαιρία οι γονείς της Αγίας, πήραν το µαρτυρικό και πολύτιµο εκείνο σώµα της και το έθαψαν µε τα χέρια τους σ' ένα τόπο κοντά στην Χαλκηδόνα. Το ενταφίασαν µ' ευλάβεια και τιµές. Όταν το ενταφίαζαν δεν έκλαιαν, αλλά χαίρονταν, διότι αξιώθηκαν να είναι γονείς τέτοιας νέας. Χαίρονταν ακόµη, διότι προσέφεραν στο Θεό καρπό ευλογίας πιο ιερό και άγιο από κάθε άλλη προσφορά και δώρο.
Το ιερό Λείψανο της Αγ. Ευφηµίας
Μετά την Άλωση το Πατριαρχείο µετεφέρθη στον Ναό των Αγίων Αποστόλων. Εις τον Ναό αυτόν µεταφέρθηκαν και όλα τα ιερά λείψανα και µαζί µ' αυτά και το ιερό λείψανο της Αγίας Ευφηµίας. Από εκεί µετεφέρθη και πάλι το λείψανο της Αγίας στο Πατριαρχείο, στον Ναό της Παµµακαρίστου, µαζί µε τα άλλα λείψανα. Κατά τον καιρό της µαύρης σκλαβιάς οι Τούρκοι άρπαζαν εκτός από τα άλλα και τους Ναούς και τους έκαναν τζαµιά. Άρπαξαν και τον Ναό της Παµµακαρίστου. Το δε Πατριαρχείο µετεφέρθη εις τον Ναό του Αγίου Μεγαλοµάρτυρος Γεωργίου εις το Φανάρι, όπου είναι µέχρι σήµερα. Εκεί µετεφέρθη και το Άγιο λείψανο, της Αγίας Ευφηµίας, πού το τιµούν και το σέβονται πολύ, όχι µόνον Ορθόδοξοι, αλλά και αιρετικοί. Κάµνει δε πολλά θαύµατα σε όσους πηγαίνουν εκεί ,µε πίστη και ευλάβεια. Όταν εκ βάθρων ανοικοδόµησαν τα Πατριαρχεία, κτίσθηκε στο δεξιό µέρος του Ναού του Άγιου Γεωργίου και παρεκκλήσιο της Αγίας Ευφηµίας, όπου βρίσκεται και το ιερό λείψανο της. Η µνήµη της τελείται εκεί στις 11 Ιουλίου. Τότε συρρέουν εκεί τα πλήθη των Ορθοδόξων, ανδρών και γυναικών της Κωνσταντινουπόλεως και των περιχώρων, αλλά και πολλοί ετερόδοξοι και όσοι πηγαίνουν µε ευλάβεια και ασπάζονται, θεραπεύονται από ασθένειες και άλλα βάσανα.
Το θαύµα της Αγία Ευφηµίας
Την 11η Ιουλίου , γίνεται ανάµνηση του θαύµατος που έγινε από την Αγία Ευφηµία. Συγκεκριµένα κατά την εποχή του Μαρκιανού και της Πουλχερίας, συντάχθηκαν δύο τόµοι που περιείχαν τον όρο της Συνόδου, που έγινε στη Χαλκηδόνα (451) και ήταν ένας των ορθοδόξων και ένας των Μονοφυσιτών. Για να πάψει λοιπόν η έριδα µεταξύ των δύο πλευρών, αποφασίστηκε να τεθούν και οι δύο τόµοι µέσα στη λάρνακα της Αγίας Ευφηµίας, για να φανεί ποιόν από τους δύο θα δεχτεί η Αγία. Μετά την αποσφράγιση της λάρνακας, βρέθηκε ο µεν των αιρετικών τόµος στα πόδια της Αγίας πεταµένος, ο δε των ορθοδόξων στο στήθος της.
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος γ’. Τὴν ὡραιότητα.
Τῷ θείῳ ἔρωτι, Λαμπρῶς ἀθλήσασα, εἰς oσμὴν ἔδραμες, Χριστοῦ πανεύφημε, οἴα νεᾶνις παγκαλῆς, καὶ Μάρτυς πεποικιλμένη, ὅθεν εἰσελήλυθας, ἐiς παστάδα οὐράνιον, κόσμω διανέμουσα, ἰαμάτων χαρίσματα, καὶ σῴζουσα τοὺς σοὶ ἐκβοώντας, χαίροις θεόφρον Εὐφημία.
Κοντάκιον
Ἦχος δ’. Ὁ ὑψωθεῖς ἐν τῷ Σταυρῷ.
Ἐν τῇ ἀθλήσει σου καλῶς ἠγωνίσω, καὶ μετὰ θάνατον ἡμᾶς ἁγιάζεις, ταῖς τῶν θαυμάτων βλύσεσι Πανεύφημε, ὅθεν σου τὴν κοίμησιν, τὴν ἁγίαν τιμῶμεν, πίστει παριστάμενοι, τῷ σεπτῷ σου λειψάνῳ, ἵνα ῥυσθῶμεν νόσων ψυχικῶν, καὶ τῶν θαυμάτων τὴν χάριν ἀντλήσωμεν.
Κάθισμα
Ἦχος δ’. Ὁ ὑψωθεὶς ἐν τῷ Σταυρῷ.
Τὸν νυμφίον σου Χριστὸν ἀγαπήσασα, τὴν λαμπάδα σου φαιδρῶς εὐτρεπίσασα, ταῖς ἀρεταῖς διέλαμψας Πανεύφημε· ὅθεν εἰσελήλυθας, σὺν αὐτῷ εἰς τοὺς γάμους, τὸ στέφος τῆς ἀθλήσεως, παρ᾽ αὐτοῦ δεξαμένη· ἀλλ᾽ ἐκ κινδύνων λύτρωσαι ἡμᾶς, τοὺς ἐκτελοῦντας ἐν πίστει τὴν μνήμην σου.
Ἕτερον Κάθισμα
Ἦχος δ’. Ὁ ὑψωθεὶς ἐν τῷ Σταυρῷ.
Οἱ ἀγῶνές σου Σεμνὴ καὶ ὁ στέφανος, οἱ ἱδρῶτές σου ἁγνὴ καὶ τὰ θαύματα, τοῦ διαβόλου ᾔσχυναν τὰ τρόπαια· Χριστὸν γὰρ τὸν νυμφίον σου, ἐκ καρδίας ποθοῦσα, οὐ μάστιγας οὐ θανατον, δι᾽ αὐτὸν ἐπτοήθης· ἀλλ᾽ ἀνετέθης ὅλῃ τῷ Θεῷ, τῆς εὐσεβείας φοροῦσα τὸν στέφανον.
Ἕτερον Κάθισμα
Ἦχος πλ. δ’. Τὴν Σοφίαν καὶ Λόγον.
Τῶν αἱμάτων σου ῥείθροις Μάρτυς Χριστοῦ, ποντισμὸν ἀσεβείας διηνεκῶς, ἐργάζῃ πανεύφημε· ἐπομβρίαις δὲ χάριτος, λογικὰς ἀρούρας, ἀρδεύουσα πάνσεμνε, ἐν αὐταῖς αὐξάνεις, τὸν στάχυν τῆς πίστεως· ὅθεν παραδόξως μετὰ θάνατον ὤφθης, νεφέλη πηγάζουσα, τῆς ζωῆς τὸ μαρτύριον, Ἀθλοφόρε πανεύφημε. Πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, τῶν πταισμάτων ἄφεσιν δωρήσασθαι, τοῖς ἑορτάζουσι πόθῳ τὴν ἁγίαν μνήμην σου.
Ὁ Οἶκος
Τῆς πανευφήμου ὁ ναός, Παράδεισος ἐδείχθη, ἐν μέσῳ κεκτημένος, φυτὸν ἀθανασίας, τὸ σῶμα ταύτης τὸ σεπτόν. Τούτου οἱ τρυγῶντες καρποὺς τοὺς εὐθαλεῖς, συντόμως ἁγιάζονται· ὁρῶντες δὲ θαυμάζουσιν, ὅτι πῶς τὸ νεκρὸν σῶμα, ὥσπερ ζῶν, ἀναβλυστάνει τὰ αἵματα, μυρίζοντα πάντας. Διὸ μετὰ σπουδῆς δεῦτε πάντες σὺν ἐμοὶ τῷ ταπεινῷ· καὶ καθαρθέντες μολυσμοῦ παντός, περιπτυξώμεθα τοῦτο, καὶ τῶν θαυμάτων τὴν χάριν ἀντλήσωμεν.
Ακούστε το Απολυτίκιο της Αγίας Ευφημίας
