Δεν υπάρχει ανώτερο πράγμα απ'αυτό που λέγεται μετάνοια και εξομολόγηση. Αυτό το μυστήριο είναι η προσφορά της αγάπης του Θεού στον άνθρωπο. Μ'αυτό τον τέλειο τρόπο απαλλάσσεται ο άνθρωπος απ'το κακό. Πηγαίνουμε, εξομολογούμαστε, αισθανόμαστε τη συνδιαλλαγή μετά του Θεού, έρχεται η χαρά μέσα μας, φεύγει η ενοχή. Στην Ορθοδοξία δεν υπάρχει αδιέξοδο. Δεν υπάρχει αδιέξοδο, γιατί
υπάρχει ο εξομολόγος που έχει την χάρι να συγχωρεί. Μεγάλο πράγμα ο πνευματικός!Εγώ από μικρός το είχα -και τώρα ακόμη. Όταν συνέβαινε ν'αμαρτήσω, το εξομολογιόμουνα και μου έφευγαν όλα. Πετούσα απ'τη χαρά μου. Είμαι αμαρτωλός, αδύνατος, καταφεύγω στην ευσπλαχνία του Θεού, σώζομαι, γαληνεύω, τα ξεχνάω όλα. Κάθε μέρα σκέπτομαι ότι αμαρτάνω, αλλά επιθυμώ ό,τι μου συμβαίνει να το κάνω προσευχή και να μην το κλείνω μέσα μου.
Η αμαρτία κάνει τον άνθρωπο πολύ μπερδεμένο ψυχικά. Το μπέρδεμα δεν φεύγει με τίποτε. Μόνο με το φως του Χριστού γίνεται το ξεμπέρδεμα. Την πρώτη κίνηση κάνει ο Χριστός. "Δεύτε προς με πάντες οι κοπιώντες...". Μετά εμείς οι άνθρωπο αποδεχόμαστε αυτό το φως με την αγαπή μας προαίρεση, που την εκφράζουμε ε την αγάπη μας απέναντί Του, με την προσευχή, με τα μυστήρια.
Για να μετανοήσει η ψυχή, πρέπει να ξυπνήσει. Εκεί, στο ξύπνημα αυτό, γίνεται το θαύμα της μετανοίας. Κι εδώ βρίσκεται η προαίρεση του ανθρώπου. Το ξύπνημα, όμως, δεν έγκειται μόνο στον άνθρωπο. Ο άνθρωπος μόνος δεν μπορεί. Επεμβαίνει ο Θεός. Τότε έρχεται η θεία χάρις. Χωρίς την χάρι δεν μπορεί να μετανοήσει ο άνθρωπος. Η αγάπη του Θεού θα κάνει το πάν. Μπορεί να μεταχειριστεί κάτι -μια ασθένεια ή κάτι άλλο, εξαρτάται- για να φέρει τον άνθρωπο σε μετάνοια. Άρα η μετάνοια δια της θείας χάριτος κατορθούται. Απλά και απαλά εμείς θα κάνουμε μία κίνηση προς τον Θεό κι από και πέρα έρχεται η χάρις.
Μπορεί να μου πείτε: "Τότε με την χάρι γίνονται όλα". Αυτό είναι ένα λεπτό σημείο. Γίνεται κι εδώ εκείνο ακριβώς που λέω. Δεν μπορούμε ν'αγαπήσουμε τον Θεό, αν ο Θεός δεν μας αγαπήσει. Ο Απόστολος Παύλος το λέει πολύ ωραία: "Νύν δε γνόντες Θεόν, μάλλον δε γνωσθέντες υπό Θεού...". Το ίδιο συμβαίνει και με τη μετάνοια. Δεν μπορούμε να μετανοήσουε, αν ο Κύριος δεν μας δώσει μετάνοια. Δεν μπορούμε να μετανοήσουμε, αν ο Κύριος δεν μας δώσει μετάνοια. Και αυτό ισχύει για τα πάντα. Δηλαδή ισχύει το γραφικό: "Χωρίς Εμού ού δύνασθαι ποιείν ουδέν". Αν δεν υπάρχουν προϋποθέσεις, για να εγκύψει μέσα μας ο Χριστός, μετάνοια δεν έρχεται. Οι προϋποθέσεις είναι η ταπείνωση, η αγάπη, η προσευχή, οι μετάνοιες, ο κόπος για τον Χριστό. Αν δεν είναι το συναίσθημα αγνό, αν δεν υπάρχει απλότητα, αν η ψυχή έχει ιδιοτέλεια, δεν έρχεται η θεία χάρις. Συμβαίνει τότε να πηγαίνουμε να εξομολογούμαστε, αλλά να μην αισθανόμαστε ανακούφιση.
Η μετάνοια είναι πολύ λεπτό πράγμα. Η μετάνοια η αληθινή θα φέρει τον αγιασμό. Η μετάνοια μας αγιάζει".
Πηγή: Αποσπάσματα από τους λόγους του Μακαριστού Γέροντα Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτης, Κοζάνη Μάρτιος 2006
