Σκέψου, αδελφέ, τα αίτια που προξένησαν ένα τόσο παράξενο αποτέλεσμα στον Υιό του Θεού, ώστε, ολόκληρος να στάζη ιδρώτα, που έμοιαζε με αίμα από κάθε μέρος του αγιώτατου σώματός του. «Ο ιδρώτας του έγινε σαν σταγόνες αίματος, που έπεφταν στην γή» (Λουκ. 22,44). Και αυτά ήταν κυρίως τρία α'. Η πρόβλεψις των παθών, που έπρόκειτο να πάθη. β'. η λύπη που δέχθηκε για τις αμαρτίες μας, και γ'. ή πρόγνωσης της αχαριστίας μας. Η α', λοιπόν, αιτία ήταν η πρόβλεψις των παθών του. Και αυτό συνέβη από το εξής, από την μία μεριά ο Κύριός μας γνώριζε πάρα πολύ καλά την αξία της θεϊκής του ζωής, της οποίας μία και μόνο στιγμή ήταν πολύ τιμιώτερη από την ζωή όλων των κτισμάτων, τόσο εκείνων, που είναι στη ζωή, όσο και εκείνων, που πρόκειται να έλθουν στην ζωή. Από την άλλη μεριά προέβλεπε καθαρά και ζωντανά ζωγραφισμένα όλα τα βάσανα, όλους τους ονειδισμούς, όλα τα όργανα του θλιβερού του πάθους. εννοώ μαστιγώσεις, αγκάθια, καρφιά, χολή, σταυρό- και, για να μιλήσω σύντομα, προέβλεπε όλο εκείνο το αμέτρητο πέλαγος των παθών, που επρόκειτο να τον περικυκλώση μέσα σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα, όπως έλεγε αντί γι' αυτόν ο προφήτης Δαυίδ. «Με έζωσαν τα δεσμά του άδη και ο θάνατος μού έστησε τις παγίδες» (Ψαλμ. 17,6).
Γι' αυτό ποιος μπορεί να καταλάβη σε τι είδος πολέμου και αγωνίας βρισκόταν η καρδιά του Ιησού μας; Και μάλιστα, διότι οι κατώτερες δυνάμεις της ψυχής του στερήθηκαν κάθε παρηγοριά τον καιρό αυτόν, γιατι δεν την επέτρεπε ή θέλησις της θεότητας να μεταδοθή σ' αυτές, για να είναι τα βάσανα της θεϊκής του ανθρωπότητας ολόγυμνα και απόλυτα καθαρά. Έτσι με τον τρόπο αυτόν κρατώντας η θεότητα την χαρά στο ανώτερο μέρος της ψυχής του Κυρίου, δεν επέτρεπε να μεταδοθή ούτε μία σταλαγματιά από αυτήν στο
Τι λες τώρα, εσύ, αμαρτωλέ, σ' αυτό το θλιβερό θέαμα του Ιησού; Σκέπτεσαι άραγε, ότι η δική σου αγάπη ανάγκασε τον Ιησού όχι μόνο να υποφέρη εκείνα τα βάσανα, που πραγματικά τα ετοίμαζαν οι εχθροί του, αλλά να θέλη και ο ίδιος, προβλέποντας τα παρόμοια βάσανα, να βασανίση από πρώτα τον εαυτό του; Σκέφτεσαι, ότι αυτός που επρόκειτο να ξαλαφρώση τα βάσανα των μαρτύρων με μία παρηγοριά υπέροχη, τώρα επιθυμεί μόνος του και επιβαρύνει τον εαυτό του με τόσα βάσανα για την δική σου αγάπη; Σκέφτεσαι, ότι ο Ιησούς, και προτού ακόμη έλθη ο καιρός του πάθους του, θέλει και πίνει με τον φόβο και με την αγωνία αυτό το πικρό ποτήρι του πάθους του, χωρίς να γλυκάνη τα πάθη της φύσεώς του ούτε με μία σταγόνα χαράς, για να θεραπεύση τα πάθη της δικής σου ανθρώπινης φύσης και για να εξαλείψη από σένα τελείως τους κόπους, τους ιδρώτες, τις λύπες, τον φόβο και την αγωνία του θανάτου; Έτσι θεολογούν ο άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας και ο μέγας Βασίλειος και πριν από αυτούς ο μέγας Παύλος λέγοντας. «Για να ελευθερώση εκείνους, που από τον φόβο του θανάτου, ήταν υποδουλωμένοι σε όλη τους την ζωή» (Εβρ. 2,15). Και, λοιπόν, εσύ βλέποντας τέτοιους ματωμένους ιδρώτες του λυτρωτή σου, δεν πρέπει να σκεπασθής ολόκληρος από την ντροπή, γιατί μέχρι τώρα δεν αγάπησες εκείνον, που τόσο σε αγάπησε; Δεν πρέπει να πης με τον Δαυίδ. «Κάλυψε η ντροπή το πρόσωπό μου;» (Ψαλμ. 43,17). Γιατί δεν μιμήθηκες και συ μία φορά τον λυτρωτή σου, που βρήκε τόσους τρόπους, για να υποφέρη για σένα; Έχυσες και κάποια σταγόνα από ιδρώτα, μόνο και μόνο για να αντισταθής στην αμαρτία; Έκανες και συ τέτοιον πόλεμο και αγώνα ενάντια στα πάθη, που σε εξουσιάζουν; Ή μπορείς από εδώ και πέρα να σκέφτεσαι, ότι είναι βαρειές οι θλίψεις και οι ιδρώτες και οι κόποι για τις εντολές του Χριστού, όταν βλέπης έναν Θεό βυθισμένο μέσα στους πόνους και να στάζη από κάθε μέλος ιδρώτα, που να μοιάζη με αίμα; Μή παρακαλώ, αδελφέ, μή φθάσης σε τέτοια αναισθησία, ώστε να καταπατήσης τους καταματωμένους ιδρώτες, που χύνει ο Χριστός για την δική σου αγάπη, και, φοβούμενος τους κόπους, γυρίσης πάλι πίσω και ζήσης την προηγούμενη αμαρτωλή ζωή σου. Άλλά ευχαρίστησε τον Κύριο, που τόσο ελεύθερα χύνει το αίμα του για την αγάπη σου, σαν να ήταν νερό, που έχει εξατμισθη και μεταβλήθηκε σε έναν παχύ και χονδρό ιδρώτα να ντραπής, που μέχρι τώρα ζητούσες τις ανέσεις σου και τις διασκεδάσεις σου μπροστά στον Κύριό σου, που τόσο βασανίζεται και τόση αγωνία έχει για σένα, όπως λέει και η παροιμία για εκείνους, που κουράζονται πολύ, ότι ίδρωσε το αίμα και ζήτησέ του μία σταγόνα από εκείνον τον θεϊκό του ιδρώτα για παντοτινή θεραπεία των παθών σου, για δύναμη της αδυναμίας σου και για να ενισχυθής, ώστε να μη φοβάσαι τίποτε το αντίθετο, ούτε αυτόν τον φοβερό θάνατο. Επειδή γι' αυτά έχυσε ο Κύριος και τον ιδρώτα αυτόν, όπως λέει ο ιερός Θεοφύλακτος. «Αυτά υπέφερε ο Κύριος, πρώτα μέν, για να αποδείξη, ότι ήταν άνθρωπος πραγματικά, αλλά και για ένα άλλον μυστικό λόγο, για να χαρίση την υγεία στην κοινή δειλία της ανθρωπίνης φύσεως, αφού την ξοδεύση στον εαυτό του και κάνει τον έαυτό του υπάκουο στο θείο θέλημα και οι ιδρώτες, που βγαίνουν από τον εαυτό του και πέφτουν κάτω, θα μπορούσε κανείς να πη, ότι σημαίνουν το εξής, το να ξεραίνωνται και να χάνουν την ζωντάνια τους και να απομακρύνονται από εμάς οι πηγές της δειλίας, αφού θα ανδρώνεται και θα δυναμώνη ή φύσι μας εν Χριστώ».
Β' Διότι λυπόταν για τις αμαρτίες μας
Σκέψου, αγαπητέ, την δεύτερη αιτία αυτού του θαυμάσιου ιδρώτα, που ήταν η λύπη, που δέχθηκε ο Χριστός για τις αμαρτίες. Γιατί και αυτες παρουσιάσθηκαν μπροστά στα μάτια του μία μία και σ' αυτόν τον ίδιο καιρό η καρδιά του ήταν περικυκλωμένη από όλες αυτές, σαν από τόσα φίδια, γι' αυτό και ο τρόμος και ο πόνος, τον οποίο δέχθηκε γι' αυτές, ήταν μεγαλύτερος από όσους πόνους δοκίμασε ποτέ κάποιος άνθρωπος πάνω στην γή. Γιατί, αν μόνο η κακία μιάς αμαρτίας είναι αμέτρητη, πόση κακία μπορεί να περιέχη ή άβυσσος των αμαρτιών όλων των ανθρώπων, περασμένων, παρόντων και μελλόντων; Τώρα για όλες αυτές τις κακίες πόνεσε ο Χριστός στον κήπο και πόνεσε σύμφωνα με το μέτρο της αμέτρητης αγάπης, που είχε προς τον ουράνιο Πατέρα και προς εμάς για την σωτηρία μας, πράγμα που κανένας νούς δεν μπορεί να το καταλάβη. Γι' αυτό κάθε αμαρτία ήταν σαν ένα κοντάρι καρφωμένο στο βάθος της καρδιάς του και του προξένησε μία πληγή σκληρότερη από εκείνες τις πραγματικές πληγές, που περίμενε να του κάνουν σε όλο του το σώμα, σαν να του ήταν περισσότερο ανυπόφορες οι αμαρτίες μας και όχι ο ίδιος ο θάνατος. Γιατί προτίμησε τον θάνατο, μόνο και μόνο για να εξαφανίση εντελώς και να εξορίση από τον κόσμο αυτό το μεγάλο τέρας, την αμαρτία.
Ένας παρόμοιος πόνος και μία παρόμοια λύπη δεν μπορούσε να βρεθή σε καρδιά άλλου, εκτός από την καρδιά του Ιησού Χριστού, έπειδή όσοι άνθρωποι βρίσκονται σ' αυτόν τον κόσμο δεν γνωρίζουν το μεγαλείο του Θεού. γι' αυτό και ούτε πονούν ούτε υποφέρουν, όπως πρέπει, για τις περιφρονήσεις του Θεού. οι άγιοι, πάλι, που βρίσκονται μέσα στην θεία μακαριότητα, μολονότι και γνωρίζουν καλλίτερα το θεϊκό μεγαλείο, όμως λόγω της καταστάσεώς τους δεν μπορούν να θλίβωνται και να λυπούνται. Αλλά στην περίπτωση του Χριστού, επειδή ήταν ενωμένα ή ευτυχία ως προς την ψυχή και η ιδιότητα να υποφέρη ως προς το σώμα, γι' αυτό, ως άνθρωπος, που μπορούσε να πάθη, υπέφερε πάρα πολύ βλέποντας την περιφρόνηση του Θεού από τα δημιουργήματα του και από αυτά τα δύο ήταν αρκετό να γνωρίση έναν απέραντο ωκεανό πόνου και λύπης. «Το ποτήρι της καταστροφής είναι μεγάλο και βαθύ» (Θρήν. 2,13). Γι' αυτό αυτό το μεγάλο άθροισμα των αμαρτιών όλων των ανθρώπων, όντας φορτωμένο πάνω στους τρυφερούς ώμους του Ιησού Χριστού, σαν ένα φορτίο πάρα πολύ βαρύ και με υπερβολικό όγκο και καταπλακώνοντάς τον από κάτω με υπερβολή. «Νά, λέει, ο αμνός του Θεού, ο οποίος σηκώνει την αμαρτία του κόσμου» (Ιω. 1,29). τόσο στενοχώρησε την καρδιά του, μέχρι το σημείο να βγάλη ίδρώτες σαν αίμα από κάθε μέλος του σώματός του. «Έγινε ο ιδρώτας του σαν σταγόνες αίματος, που έπεφτε πάνω στη γη» (Λουκ. 22,44). Ώ αμαρτία, αμαρτία που με το αμέτρητο βάρος σου καταβύθισες τον Yίο του Θεού μέσα σε μία θάλασσα λύπης και τον έκανες να στενοχωρήται τόσο, ώστε επειδή δεν βρέθηκε άνθρωπος να τον παρηγορήση, κατέβηκε ένας άγγελος από τον ουρανό, για να τον ενισχύση, «Έμφανίσθηκε σ' αυτόν άγγελος από τον ουρανό, για να τον ενισχύση» (Λουκ. 22,43).
Ώστε καλά σε είχε προβλέψει ο προφήτης Ζαχαρίας σαν ένα πολύ μεγάλο μολύβι, εξαιτίας του βάρους, που προξενεί σ' εκείνους που το βαστάζουν. «Τότε το στρογγυλό μολυβένιο καπάκι σηκώθηκε και μία γυναίκα καθόταν μέσα στο κοφίνι και είπε (ο άγγελος δηλαδή) αυτή είναι η ασέβεια» (Ζαχ. 5,7). Τώρα, εσύ, αδελφέ, που μελετάς αυτά, σκέψου πόσο μέρος από αυτο το βαρύ φορτίο του Ιησού προήλθε από τις δικές σου αμαρτίες και να αισθανθής ντροπή για το μαρτύριο, που προξένησες σ' αυτόν, που γνώρισε από πρώτα τις κακίες σου. διότι όση ευχαρίστησι αισθανόσουν εσύ, όταν έκαμνες την αμαρτία, τόσο αντίστοιχο πόνο και θλίψι έδινες στον Ιησού, όταν την προέβλεπε στον κήπο. Έτσι, αν εσυ αμάρτανες λιγότερο, και ο Κύριος κατόπιν θα λυπόταν και θα υπέφερε λιγότερο- λοιπόν, ευχαρίστησε τον χίλιες φορές για την αγάπη, με την οποία φορτώθηκε τις αμαρτίες σου και σε συμπάθησε, μολονότι δεν ήσουν άξιος συμπάθειας λέγοντας και συ προς αυτόν μαζί με τον Ιώβ. «Βάρος είμαι για σένα» (Ιώβ 7,20). Και επειδή αυτός έκλαψε τις αμαρτίες σου με δάκρυα από αίμα, όπως αναφέρεται: «Ό οποίος κατά τις ημέρες της επίγειας ζωής του, έκανε προσευχές και παρακλήσεις με κραυγή δυνατή προς εκείνον, ο οποίος μπορούσε να τον σώση από τον θάνατο» (Εβρ. 5,7). παρακάλεσε τον να σου δώση χάρι να τις κλάψης κι εσύ με δάκρυα κατανύξεως, πριν να έλθη ο καιρός, για να κριθής, γνωρίζοντας εκείνο που αναφέρει ο Ησαΐας. «Αφήστε με και μη προσπαθήτε να με παρηγορήσετε. θα κλάψω πικρά» (Ησαΐας 22,4).
Γ' Διότι προγνώριζε την αχαριστία μας
Σκέψου, αδελφέ, την τρίτη αιτία αυτής της βροχής του ιδρώτα του Ιησού, ο οποίος ιδρώτας έμοιαζε με αίμα, που ήταν η πρόγνωσης της αχαριστίας μας. Αν όλοι οι άνθρωποι μπορούσαν να ανταποκριθούν με μία ευχάριστη καρδιά στην αγάπη και στα πάθη του Ιησού Χριστού, δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι αυτός θα δεχόταν από αυτό μία πάρα πολύ μεγάλη αφορμή παρηγοριάς στις θλίψεις του, και, μπορούμε να πούμε, ότι το πέλαγος της λύπης του πάθους του θα μπορούσε να γίνη τότε ένα πέλαγος από γάλα. Επειδή, όμως, σχεδόν όλοι οι άνθρωποι, τόσο αυτοί που είναι άπιστοι, όσο και αυτοί που απέτυχαν ως χριστιανοί, έδειξαν μία αχάριστη διάθεση σε μία τόσο μεγάλη αγάπη και στα πάθη του Ιησού, γι' αυτό η πρόγνωσης της τόσο μεγάλης αχαριστίας του τόσου αναρίθμητου πλήθους των ανθρώπων, πρόσθεσε μία αμέτρητη λύπη στην καρδιά του λυτρωτή, γιατί γνώριζε από πρίν, ότι κοντά στους τόσο αχάριστους επρόκειτο να είναι χωρίς ωφέλεια το πάθος του και το αίμα, που επρόκειτο να χύση για την ελευθερία τους, αυτό αντίθετα επρόκειτο να γίνη αιτία να γραφή αυστηρότατα η απόφασης της καταδίκης τους. Γι' αυτό και με παράπονο έλεγε μαζί με τον Δαυίδ. «Ποια ώφέλεια θα υπάρξη αν χυθή το αίμα μου και αν κατέβω στον τάφο;» (Ψαλμ. 29,11). Αυτός γνώριζε από πρίν, ότι πεθαίνει για τους εχθρούς του και τέτοιους εχθρούς, που δεν θέλουν ποτέ να συμφιλιωθούν μαζί του, αλλά θέλουν και επιθυμούν να είναι αιώνιοι εχθροί του. Αυτός γνώριζε από πρίν, ότι για τέτοιους εχθρούς επρόκειτο όλες οι θεϊκές του φλέβες να αδειάσουν από το αίμα του ότι για χάρη τους επρόκειτο να βυθισθή σε έναν κατακλυσμό από ονειδισμούς και βάσανα και, με λίγα λόγια, αυτός γνώριζε από πρίν, ότι για τέτοιους αχάριστους αμαρτωλούς επρόκειτο να ξοδευθούν τόσο πολύτιμα αντιφάρμακα των παθών του και του θανάτου του άδικα και ανώφελα, διότι αυτοί από δική τους ευθύνη δεν ήθελαν να βοηθηθούν από αυτά και να σωθούν, λόγω της ψυχρότητος της πίστεως και της αγάπης τους, αλλά ήθελαν να κολασθούν. Ώστε ποιος μπορεί να καταλάβη πόση μεγάλη στενοχώρια και λύπη έβαλε στην καρδιά του Ιησού ή πρόγνωσης όλων αυτων; Ποιος μπορεί να καταλάβη πόση λύπη πρόσθεσε στον Κύριο και συλλογισμός αυτός, ότι, δηλαδή, άδικα υποφέρει τόσους κόπους και πόνους και χωρίς ελπίδα να επιτύχη τον σκοπό εκείνον, για τον οποίον υπέφερε, που ήταν η σωτηρία όλων των ανθρώπων και η δόξα του Θεού; Γι' αυτό και προλαβαίνοντας είπε μαζί με τον προφήτη Ησαΐα. «Έγώ έκανα την σκέψη, ότι άδικα κουράσθηκα και ανώφελα εξάντλησα την δύναμί μου» (Ησαΐας 49,4). Ποιος μπορεί να φαντασθή πόσο του κακοφαινόταν να υποφέρη τόσο και να βασανίζεται σαν μία μητέρα με αμέτρητους πόνους για μία γέννα και κατόπιν να γεννά ένα νεκρό παιδί; Λοιπόν, για όλα αυτά είχε δίκαιο ο Ιησούς να έχη τόση αγωνία, ώστε να ιδρώση το αίμα. «Και επειδή περιέπεσε σε αγωνία, προσευχόταν θερμότερα και έγινε ο ιδρώτας του σαν σταγόνες αίματος, που έπεφταν στην γή» (Λουκ. 22,44).
Τώρα εσύ, αγαπητέ, φαντάσου και σ' αυτήν την ταλαιπωρία του Ιησού, πόσο είναι το μέρος, που του πρόσφερες κι εσύ, και ποια ευχαριστία έδειξες στην αγάπη του ή ποιο κέρδος έβγαλες μέχρι τώρα από τους κόπους του; Εσύ αμέσως μόλις βγήκες από το θεϊκό λουτρό, που ο ίδιος με το αίμα του σού γνώρισε στην αγία εξομολόγησι, γύρισες πίσω, για να μολυνθής πάλι με τους προηγούμενους μολυσμούς και με τις συνήθεις σου παρανομίες. Όλα τα μέλη του Ιησού Χριστού μαρτυρούν την αγάπη, που σου έδειξε αυτός, και που αντίστροφα όλα τα μέλη του Ιησού είναι μάρτυρες της αχαριστίας που έδειξες σ' αυτόν. Εκείνο το Αίμα, που έγραψε στα μέλη του την αγάπη του προς εσένα, αυτό το ίδιο γράφει σ' αυτά και την κακή ανταπόκριση της αχαριστίας σου και με όλα αυτά εσύ πάλι και πάλι ευχαριστιέσαι να ζής στην συνέχεια την προηγούμενη κακή σου ζωή και επιθυμείς να ζημιώνης, παρά να υπηρετης με ψυχρότητα έναν κύριο, στον οποίο έχεις χρέος να προσφέρης το λιγώτερο ιδρώτα αντί ιδρώτα και αίμα αντί αίματος.
Ώστε, πρέπει να ντραπής πολύ, αδελφέ, για την προηγούμενη αχαριστία σου και στο εξής δώσε υπόσχεσι να φανής ευχάριστος στον Θεό και για εκπλήρωση της ψυχρότητάς σου πρόσφερε αυτό το ίδιο αίμα του Ιησού Χριστού, το τόσο θερμό και τόσο ποθητό, το οποίο σαν μορφη ιδρώτα τρέχει από όλα τα μέλη του πρόθυμα, ως σμύρνα έκλεκτή, για να θεραπεύση τις πληγές σου και να σε απομακρύνη τόσο από την αμαρτία, ώστε να μη βρεθή πάνω σου κανένας μολυσμός ψυχής και σώματος. Γιατί αυτός ήταν και ο τελικός του σκοπός, να χύση ο Κύριος και τον ιδρώτα και το αίμα του, να καθαρίση την εκκλησία και να την κάνη ωραία και χωρίς κηλίδα, χωρίς να έχη καμμία ακαθαρσία και ρυτίδα, όπως λέει ο θείος Παύλος. «Ο Χριστός αγάπησε την εκκλησία και παρέδωσε τον εαυτό του γι' αυτήν, για να την αγιάση, αφού την καθάρισε με το λουτρό του ύδατος, για να παρουσιάση στον εαυτό του ένδοξη την εκκλησία, χωρίς να έχη κηλίδα ή ρυτίδα ή κάτι άλλο από τα παρόμοια, αλλά να είναι αγία και άψογη» (Εφεσ. 5,25].
Πνευματικά Γυμνάσματα - Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου
